شرف غنی، رییسجمهور کشور در مراسم امضای این توافقنامه گفت که چابهار آغازگر همکاریهای گسترده بوده و این بندر، بهزودترین فرصت، تبدیل به دالان مشترک سه کشور
خواهد شد.
براساس این توافقنامه، هند میتواند از طریق بندر استراتژیک چابهار که در خلیج عمان موقعیت دارد، به افغانستان دسترسی پیدا کند. برعلاوه، جاده چابهار برای هند، این امکان را میسر میسازد بدون اینکه از پاکستان عبور کند، کالا را به افغانستان بفرستد، زیرا پاکستان بهدلیل تنشهای دیپلوماتیک و کشمکشهای ارضیاش با هند، روابط محدود تجارتی با این کشور دارد.
هر سه کشور، چابهار را یک فرصت مهم ترانزیتی میدانند، هند تصمیم دارد با استفاده از این بندر، به کشورهای آسیای میانه کالا بفرستد و از ایران نفت وارد کند. ایران میخواهد با راهاندازی مناطق آزاد و برداشتن قوانین سختگیرانهی تجارتی، راه را برای خودکفایی اقتصادی خود هموار کند و افغانستان تلاش دارد از طریق هند، هم کالای ارزان دریافت کند و هم با استفاده از مسیر افغانستان، برای ترانزیت کالا به کشورهای دیگر، سود اقتصادی ببرد.
این منافع مشترک، باعث شده تا تلاش برای آغاز عملی روند ترانزیت از بندر چابهار سرعت گیرد. بهویژه از سوی ایران که از یکسو، منتظر است تا از ترانزیت کالا در این بندر بهره ببرد و از سوی دیگر، چابهار را به بزرگترین مرکز فروش نفت خود به هند بدل کند.
بندر چابهار، نزدیکترین راه دسترسی کشورهای محاط به خشکه آسیای میانه، مانند افغانستان، ترکمنستان، ازبکستان، تاجیکستان، قرقیزستان و قزاقستان، به آبهای آزاد است و به همین دلیل از اهمیت فراوانی برخوردار میباشد.
هند و ایران، برای نخستینبار، موضوع دستیابی هند به بندر چابهار را در سال ۲۰۰۳ مطرح کردند. زمانی که طرفین، بهصورت مشترک تصمیم گرفتند این بندر را توسعه بخشند. اما بهدلیل افزایش تحریمهای بینالمللی بر ایران به خاطر برنامه هستهای این کشور و دوستی مجدد هند با ایالات متحده امریکا، در سال ۲۰۰۵، برنامه توسعه بندر چابهار، در آجندای ایران و هند، به رکود مواجه شد.
بهنظر میرسد که تجربه تلخ افغانستان از بندر کراچی، به نگرانی این کشور در مورد بندر ترانزیتی چابهار نیز ادامه خواهد یافت، بهویژه اینکه، هرگونه تیرگی روابط میان افغانستان و ایران، منجر به خلق مشکلاتی میشود که دستکم میتواند بهعنوان یک اهرم فشار علیه این کشور به حساب آید. مانند آنچه در گذشته در بندر کراچی، اتفاق افتاده بود.
طی یک سال گذشته، دستکم سه بار به بندر چابهار سفر داشتم، با وجود تلاشها برای عملی شدن ترانزیت، هنوز هم مشکلاتی سر راه بازرگانان افغان وجود دارد و بهنظر میرسد که مداخله مستقیم دولت هند، منجر به کاهش یا برداشتهشدن این مشکلات در کوتاهمدت و درازمدت خواهد شد.
هماکنون میزان سازندگی در چابهار، کم است و کار سازندگی در این منطقهی آزاد تجارتی، سرعت قابل وصفی ندارد. چابهار، حتا برای پروازهای داخلی ایران فاقد فرودگاه است و بهنظر میرسد روند ساخت یک میدان هوایی بینالمللی در چابهار، چند سالی طول بکشد. هم اکنون، برای پروازهای هوایی بازرگانان به این منطقه تجارتی، باید از میدان هوایی کُنارک، در ۳۰ کیلومتری چابهار استفاده کرد.
ایران، قوانین ویژهای را در مورد سپردن ملکیتها به اتباع خارجی دارد. اتباع خارجیای که علاقهمندی ایجاد شرکتهای تولیدی- تجارتی در بندر چابهار را داشته باشند، برای ۹۹ سال به شکل اجاره در اختیار آنها زمین قرار میدهد؛ اما بازرگانان خارجی، عمدتا علاقهمند خریدن زمین استند، تا اجارهاش.
ناامنیها در مسیرهای این راه نیز ممکن است دامنگیر رانندگان افغان و غیرافغان شود، بهویژه تجربه ورود موترهای مسافربری و باربری ایرانی به داخل افغانستان طی سالهای اخیر، نشان داده که دولت افغانستان باید برای امن ساختن این راهها برنامههای کلانتری روی دست گیرد. طی سالهای اخیر، نزدیک به ۱۵ راننده ایرانی، در مسیر ۱۰۰ کیلومتری اسلامقلعه- هرات ربوده شدهاند که دستکم ۲ تن آنان جانهای خود را از دست دادند.
دو دختر خانم بامیانی که گفته می شود اعضای جنبش روشنایی هستند، با پیام عدالت و انکشاف متوازن مسیر راه بامیان - کابل را توسط بایسکل رکاب زدند تا به رییس جمهورغنی هریکین تحفه بدهند.
گلثوم زهرا و ذکیه محمدی دو دختری هستند که به تازگی توسط بایسکل خود را به کابل رسانده و در چهار راه فواره آب نزدیک ارگ ریاست جمهوری توقف کردند.
این دو بانو ساعت ۶ روز گذشته از بامیان حرکت کردند و پیش از چاشت امروز در مقابل ارگ ریاست جمهوری توقف کردند، آنان هر یک با آوردن یک هریکین پیام خود را به رهبران حکومت وحدت ملی بیان کردند.
آنان گفتند: هر دو هریکین، هدیۀ ماست به دو کسی که با وعدهها و تعهدات روشن به ملت افغانستان به رهبری دولت رسیدند و حکومت وحدت ملی را تشکیل دادند.
گلثوم و ذکیه می گویند که این کار یک عمل مدنی است تا به تمامی شهروندان افغانستان و مردم جهان نشان بدهند که خواست آنان تحقق عدالت است نه برهم زدن نظم شهر و خواست نا حق.
بانوان بایسکل سوار پس از توقف در مقابل ارگ ریاست جمهوری با حضور خبرنگاران پیام خود را به رهبران حکومت وحدت ملی بیان کردند.
در بیانیه آنان گفته شده: پیام ما به سران حکومت وحدت ملی این است که با توجه به شهروندان، انتظارات و نیازهای آنها و ارزش گذاری به آرزوهای نسل جوان کشور، برای بارور شدن این آرزو و تحقق این رؤیای کوچک، تلاش ورزند.
آنان گفتند: مردم میخواهند که خط برق ۵۰۰ کیلوولت از مسیر اصلی آن یعنی بامیان-میدان وردگ بگذرد، این مسیر که مبتنی بر ماسترپلان توسعۀ برق کشور است، هم به نفع اقتصاد ملی است و هم انکشاف متوازن را تضمین و تمهید می کند.
جنبشی موسوم به روشنایی در حالی در افغانستان به وجود میاید که اخیرا ریاست انرژی آب و برق کشور یکجا با شرکت خصوصی تامین کننده برق (برشنا) اعلام کردند که برق توتاپ از مسیر بامیان نه بلکه از راه سالنگ وارد افغانستان می شود.
بعد از این اعلامیه میلیون ها تن از شهروندان کشور در داخل و خارج از کشور به این تصمیم حکومت وحدت ملی اعتراض کرده اند.
بعدازبررسی برق پنچ صد کیلو ولت موسوم به توتاپ رییس جمهور غنی حکم داده که توتپ از حالت تعلیق بیرون است.
آقای غنی بعد از اعتراضات گسترده ای معترضان در ولایت های افغانستان و کشور های خارج دستور داد تا کار عملی توتاپ به حالت تعلیق دربیاید.
او کمیسیونی را موظف کرد تا خط برق توتاپ از مسیر های بامیان و سالنگ را مورد بررسی قرار بدهد، این کمیسیون ده روز وقت داشت تا گزارش خود را به رییس جمهوری تحویل دهد.
در حکم تازه ریاست جمهوری آمده است که مسیر خط انتقال برق باید از سالنگ بگذرد، اما حکومت یک خط برق به ظرفیت ۲۲۰ کیلوولت که توان انتقال ۳۰۰ مگاوات برق را داشته باشد، از مسیر دوشی در شمال سالنگ به بامیان بکشد.
در این حکم همچنان تاکید شده که تا سه سال دیگر (۱۳۹۸) ولایت های مرکزی کشور صاحب برق می شوند.
احمد بهزاد عضو مجلس نمایندگان گفته است که کشیدن خط ۲۲۰ کیلوولت به بامیان "خائنانه" و "مضحک" است زیرا به گفته بهزاد هزینه این طرح چند برابر بیشتر از تفاوت هزینه کشیدن خط برق ۵۰۰ کیلوولت از بامیان نسبت به مسیر سالنگ است.
اعتراضها نسبت به طرح تغییر مسیر نتقال برق از بامیان به سالنگ زمانی بالا گرفت که کابینه در جلسه یازدهم ثور تایید کرد که این لین باید از راه سالنگ عبور کند.
در همین حال هیئت تعیین شده از سوی ریاست جمهوری در تکمیل بررسی های خود گفته است که سالنگ مسیر مناسب برای انتقال خط برق ۵۰۰ کیلوولت می باشد.
آقای بهزاد می گوید که مردم و اعضای "جنبش روشنایی" پیشنهاد های این کمیسیون را قبول ندارند.آقای بهزاد می گوید که مردم و اعضای "جنبش روشنایی" پیشنهاد های این کمیسیون را قبول ندارند.
بهزاد می گوید که پیش از گزارش دهی این کمیسیون معلوم بود هیئت تعیین شده کدام طرفه بررسی های خود را به پایان رسانده و اعلام می کند، به گفته او چون تمامی اعضای کمیسیون شرکای حکومت هستند.
این عضو مجلس نمایندگان می گوید که اعتراض ها در مورد انتقال برق توتاپ از سالنگ همچنان ادامه خواهد یافت.
در همین حال پیش از این جنبش روشنایی و شورای عالی مردمی اعلام کرده بود که دومین گردهمایی مردمی را به روز جمعه آینده (ششم جوزا) در "مصلی شهید مزاری" در غرب کابل برگزار می کند.